Wsparcie prawne przy podziale jednoosobowej działalności gospodarczej lub spółki

Podział przedsiębiorstwa, spółki, czasami nazywanych potocznie firmami ma miejsce w przypadku rozwodu lub śmierci jednego ze wspólników. Zdarza się również, że wspólnicy lub przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą po prostu sprzedaje swoją firmę podmiotowi trzeciemu. Może być to inwestor zewnętrzny lub konkurent branżowy. Ostatnią możliwością podziału spółki jest wykupienie udziałów przez jednego lub kilku wspólników od drugiego lub pozostałych wspólników, ewentualnie podzielenie się pomiędzy wspólnikami majątkiem firmy.

W zależności od formy prowadzonej działalności gospodarczej (jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka cywilna, spółka osobowa lub spółka kapitałowa) sposób dokonania podziału może przybierać różne formy. Jednoosobowa działalność gospodarcza podlega podziałowi w zasadzie wyłącznie w przypadku podziału majątku pomiędzy małżonkami lub w przypadku śmierci jej właściciela. W sytuacji podziału majątku, małżonek prowadzący działalność dokonuje spłaty drugiego małżonka lub przekazuje mu część aktywów. W przypadku śmierci, spadkobiercy mogą wyznaczyć zarządcę sukcesyjnego. Może on również zostać wyznaczony za życia przedsiębiorcy. W przypadku spółek osobowych dla ich funkcjonowania konieczne, aby występowało w nich co najmniej dwóch wspólników. Z tego względu zarówno w przypadku śmierci jednego ze wspólników, jak i w sytuacji, gdy jeden z udziałowców chce opuścić spółkę konieczne jest przystąpienie innego wspólnika. W przeciwnym przypadku konieczne jest rozwiązanie spółki, spłata wierzycieli i podział aktywów pomiędzy aktualnych wspólników. W przypadku spółek kapitałowych podział spółek może przybrać formę podzielenia działalności pomiędzy wspólników i powstania dwóch lub więcej mniejszych spółek, sprzedaży akcji lub udziałów przez jednego lub kilku wspólników, albo sprzedaży wszystkich akcji lub udziałów podmiotowi trzeciemu. Istnieje również możliwość likwidacji spółki i podzielenia majątku pomiędzy aktualnych wspólników.

W zależności od rodzaju podziału niezbędne jest podjęcie określonych czynności. Podstawowym elementem jest dokonanie wyboru trybu sprzedaży. Jeżeli miałoby dojść do zbycia udziałów w spółce, a działalność jest prowadzona w formie jednoosobowej działalności gospodarczej, spółki cywilnej lub osobowej, konieczne może być dokonanie przekształcenia w spółkę kapitałową. Inaczej niemożliwe może okazać się utrzymanie zawartych kontraktów, leasingów i innych zobowiązań. Możliwe jest również przeniesienie własności samego przedsiębiorstwa na nabywcę. Wraz z nim dochodzi do przejęcia zobowiązań i wierzytelności. Należy pamiętać, że jeżeli chodzi o wstąpienie nabywcy w umowy cywilnoprawne, konieczne jest podpisanie aneksu z kontrahentami. Natomiast w przypadku pracowników, konieczne jest ich zawiadomienie o zmianie właściciela zakładu pracy. Dodatkowo, niezbędne jest dokonanie szeregu czynności administracyjnych. Należy również pamiętać, że wiele koncesji nie ulega przeniesieniu na nabywcę przedsiębiorstwa lub wymagana jest specjalna procedura. W takich przypadkach konieczne może okazać się albo uprzednie przekształcenie przedsiębiorstwa w spółkę i zbycie udziałów w spółce.

Nie. W ramach podziału majątku możliwe jest uzyskanie spłaty w pieniądzu lub przejęcie części aktywów przedsiębiorstwa. W ramach podziału niemożliwe jest „przejęcie” firmy. Oczywiście efekt ten można uzyskać w inny sposób, ale do tego wymagana jest współpraca byłych małżonków.

W ramach podziału spółki lub przedsiębiorstwa rozliczeniu podlegają wkłady wspólników, niepodzielone zyski oraz majątek spółki. Jednocześnie spłacane są zobowiązania spółki. W przypadku spółek kapitałowych dokonuje się wyceny udziałów i ta wycena jest podstawą do ustalenia ceny transakcji.

Podział przedsiębiorstwa czy spółki jest zwykle dość czasochłonny, a postępowanie sądowe trwa od 2-5 lat. Podstawowym czynnikiem generującym długość postępowania jest konieczność uzyskania opinii biegłych w zakresie wyceny przedsiębiorstwa i składników jego majątku. Wpływ na długość postępowania ma również wielkość Sądu rozpoznającego sprawę. Z tego względu korzystne jest rozważenie dokonania podziału z udziałem pełnomocników reprezentujących poszczególne strony. W przypadku wyboru sprawnych prawników proces taki może zostać zakończony w ciągu 3-6 miesięcy.

Podział majątku jest zasadniczo elementem odrębnym od podziału spółki. W ramach podziału majątku dzieli się majątek małżonków objęty wspólnością. Jeżeli w jego skład wchodzą udziały spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcje, albo majątek zgromadzony w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej, to on również podlega podziałowi w toku postępowania o podział majątku. W toku podziału majątku małżonków nie dochodzi do podziału spółki cywilnej, której wspólnikami są oboje małżonkowi. Dochodzi do tego w odrębnym postępowaniu.

W przypadku śmierci właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej, jedyną możliwością jest kontynuowanie działalności przez zarządcę sukcesyjnego. W przypadku śmierci wspólnika spółki osobowej, treść umowy spółki reguluje możliwości i zasady kontynuacji prowadzenia spółki. W przypadku spółek kapitałowych dochodzi do powołania nowego Prezesa Zarządu. Natomiast, dziedziczenie udziałów lub akcji zasadniczo odbywa się w ramach postępowania spadkowego.

Możliwe jest dokonanie takich zapisów w treści umowy spółki, aby spadkobiercy nie wstępowali do spółki. Możliwości takie istnieją zarówno w sytuacji spółek osobowych i kapitałowych.

Możliwe jest dokonanie takich zapisów w treści umowy spółki, aby małżonkowie nie wstępowali do spółki.